Serdecznie zapraszam na mój blog równoległy MOŚCICKI 1929.
A jak już się tak o tych zamachach zaczęło rozpisywać, to może o jednym takim zapomnianym jakby. W tym roku będzie 90 rocznica, a zamach na szczęście nie był udany.
Do Lwowa 25 września 1921 przybył Naczelnik Państwa Marszałek Józef Piłsudski. Oficjalnym celem wizyty było otwarcie pierwszych Targów Wschodnich. Program pobytu Marszałka we Lwowie był bardzo napięty, tak więc wybór miejsca i czasu zamachu oznaczać musiał znajomość tego programu.
Organizatorem zamachu była młodzieżowa organizacja Wola, wchodząca w skład emigracyjnej Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (UWO), kierowanej przez płk Jewhena Konowalca, a finansowanej m.in. przez wywiad niemiecki. Bezpośrednim wykonawcą zamachu był dwudziestoletni Stepan Fedak, pseudonim Smok, syn znanego w mieście adwokata i działacza społecznego o tym samym imieniu, w przeszłości adiutant atamana Semena Petlury. Fedak, dysponując paszportem z wiza niemiecką miał być po zamachu ujęty przez jego współtowarzyszy przebranych w mundury polskiej policji i wywieziony za granicę.
O godz. 20 Marszałek wraz z wojewodą Kazimierzem Grabowskim wyszedł bez żadnej eskorty z Ratusza i wsiadł do otwartej limuzyny. Do bardzo wolno jadącego samochodu przedarł się bez trudu zamachowiec uzbrojony w rewolwer Fedak. Oddaje cztery strzały, trafiając wojewodę w obie ręce oraz ostatnim pociskiem samego siebie. Marszałek wyszedł z zamachu bez szwanku i 15 minut po strzelaninie odbierał owacje od tłumu zgromadzonego we lwowskim Teatrze Wielkim. Ranny wojewoda dotrzeć jeszcze zdołał na bankiet zorganizowany po spektaklu.
Rannego od kuli i pobicia przez tłum zamachowca przesłuchano. Twierdził, iż jego celem był wojewoda, odpowiadający za szykany wobec ludności ukraińskiej. Po rocznym śledztwie odbył się proces Fedaka, oskarżonego o usiłowanie zabójstwa i zdradę stanu. Został skazany na 6 lat więzienia. Razem z nim sądzono 12 działaczy organizacji ukraińskich, biorących udział w przygotowaniu i wykonaniu zamachu. Tylko czterech zostało skazanych na 2,5 oraz 1,5 roku więzienia, resztę uniewinniono. Tak łagodne potraktowanie uczestników spisku na Naczelnika Państwa może zastanawiać. Podobno sam Piłsudski, zgodnie ze wspomnieniami jego Małżonki, miał wpływ na wyrok sądu. Fedaka objęła amnestia po odbyciu połowy kary.
Niczego nie sugeruję, lecz warto przypomnieć, iż w tym samym czasie, kilkaset kilometrów na północ od Lwowa, prawie od roku egzystowała suwerenna republika Litwa Środkowa, dysponująca rządem, parlamentem, wojskiem, flagą, herbem, nadająca obywatelstwo, wydająca znaczki pocztowe, o powierzchni 13 490 km². Szkopuł w tym, iż państewko to utworzone zostało w wyniku upozorowanego buntu generała Lucjana Żeligowskiego. Upozorowanego na rozkaz samego Marszałka Piłsudskiego. Podobno.
Bo to ciekawe czasy były. I ludzie ciekawi.
